- در اوایل مرداد ماه گذشته، مرکز آموزشها و پژوهشهای وزارت امور خارجه، طی یک اطلاعیه ساده و چند سطری از جلسه سخنرانی یکی از صاحبنظران آمریکایی درباره «تغییر استراتژی ایالات متحده از خاورمیانه به خاورد دور» در سوم مردادماه در دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی این وزارتخانه خبر داد. در واقع این کارشناس آمریکایی در راس هیاتی به قصد دیدار با وزیر خارجه آقای دکتر ظریف به ایران آمدند. در نگاه نخست، این تنها بک جلسه تخصصی با حضور یک اندیشمند خارجی مدعو و کارشناسان داخلی بود که شبیه آن در سال ده ها مورد توسط وزرت خارجه و نهادهای دیگر برگزار می شود. اما کمی موشکافی حول این قضیه و سوابق سخنران مدعو، قضیه را از یک جلسه معمول و بی سر و صدای کارشناسی فراتر نشان میدهد. مهمان این جلسه که بود؟ یک استاد دانشگاه ساده؟ یک اندیشمند معمولی؟ یک متخصص از بین هزاران متخصص خارجی در امور بین الملل؟
اطلاعیه مرکز پژوهشهای وزارت خارجه
در اطلاعیه مرکز آموزشها، سخنران دکتر «جرالد گرین»، مدیرعامل و مدیر اجرایی «شورای پاسیفیک در امور بین الملل» معرفی شد. اگر چنین اسمی را به لاتین و به صورت « Gerald یا Jerald Green» جستجو کنید، به نتیجه مورد انتظار نمیرسید. اما اگر شورای پاسیفیک را جستجو کنید، به نام اصلی مهمان مورد نظر میرسید: جرولد دی. گرین Jerrold D.Green(شاید دوستان وزارت خارجه سهوا جرولد را با جرالد اشتباه گرفته و نام میانی او را هم چندان لازم به ذکر ندیدند).
آقای پروفسور جرولد دی. گرین، متولد ۱۹۴۸ در شهر بوستون ایالت ماساچوستز، مدیرعامل و مدیر اجرایی «شورای پاسیفیک در سیاستگذاری بین الملل» در لس آنجلس کالیفرنیاست. به علاوه، او پروفسور پژوهش در رشته ارتباطات «مدرسه ارتباطات و روزنامهنگاری آننبرگ» در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است.
پیش از این آقای گرین به عنوان شریک و معاون مدیر اجرایی در عملیاتهای بین المللی در موسسه «بِست اسوسیتز» (Best Associates) شهر دالاس تگزاس، مشغول به فعالیت بود. به علاوه، او برخی پستهای مدیریتی مهم در «شرکت رَند» Rand Corporation) در سانتا مونیکای کالیفرنیا به عهده داشته است که یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین اندیشکدههای آمریکایی را در زیرمجموعه خود دارد. این مسؤولیتها شامل مدیر تحقیقات، مدیر برنامههای بینالمللی و توسعه و مدیر مرکز سیاستگذاری عمومی در خاورمیانه میشد.
دکتر گرین در دانشگاههای میشیگان و آریزونا هم به عنوان استاد علوم سیاسی تدریس کرده است. مقالات او در نشریات عمومی و تخصصی مهمی چون «هافینگتون پست»، «سیاست تطبیقی»، «ژورنال مسایل جهانی دانشگاه هاروارد»، «رَند ریویو»، «سرویوال» و «ورلد پالیتیکس» منتشر میشود.
جرولد دی .گرین در سال ۲۰۰۸، بعد از خروج از «شرکت رَند»، «شورای پاسیفیک برای سیاست گذاری بین المللی» را تاسیس کرد و مدیر عامل و مدیر اجرایی آن شد. او همزمان سفیر موسسه «گروه پزشکان بین المللی»، عضو هیات مشاوره بین المللی موسسه خاورمیانه شناسی هند و عضو هیات مشاور «بنیاد سو»(متعلق به آنگ سان سو کی رهبر حزب اپوزیسیون میانمار) و پروفسور ارتباطات و کسب و کار در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی هم هست.
گرین با زبانهای عربی، فارسی، فرانسه، عبری آشنایی نسبتا کاملی دارد و از این زبانها در آثارش بهره میگیرد. جالب این که در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ به عنوان استادیار علوم اجتماعی در «مدرسه عالی دخترانه دماوند»، مدرس در «مدرسه عالی رادیو و تلویزیون ایران» و همکار پژوهش در «موسسه ارتباطات و پژوهش ایران» در کشورمان حضور داشت. او بعد از پیروزی انقلاب هم چند باری به ایران سفر کرده است.
اما دایره مسؤولیتها و سوابق کاری او صرفا به مسایل آکادمیک ختم نمیشود و او نقش مشاورهای پررنگی در حوزههای دیگری هم داشته است. دکتر گرین عضو «پنل مشاوران وزارت دریانوردی ایالات متحده» است و بالاترین جایزه این وزارتخانه را برای کارمندان غیرنظامی هم دریافت کرده است. همچنین او هم اکنون معاون کلانتر ذخیره در اداره کلانتری لس آنجلس هم محسوب میشود و مدتی را هم در جایگاه افسر متخصص ذخیره اداره پلیس لس آنجلس در موضوع مبارزه با تروریزم مشاوره میداده است. عضویت در هیات مدیره چندین شرکت تجاری و چندین دانشگاه و موسسه و انجمن هم در رزومه او هست. برای مثال او هم اکنون مشاور فنی شرکت تولید بازیهای رایانهای «اکتیویژن» در سانتامونیکای کالیفرنیاست و در تولید پروژه به شدت موفق «کال آو دیوتی» هم نقش آفرینی کرده است.
دکتر جرولد دی. گرین تاکنون سرپرستی سه هیات وزارت دفاع آمریکا در ماموریت هایی به عراق و افغانستان را به عهده داشته و عضو هیاتهای حقیقت یاب شورای پاسیفیک در آرژانتین، شیلی، چین، کوبا، فرانسه، میانمار، کره شمالی، روسیه و سودان جنوبی بوده است. او همچنین عضو هیات انتخاب جایزه «هربرت سالزمن در اقتصاد بین الملل» وابسته به وزارت خارجه آمریکا و عضو کمیته سیاستگذاری اقتصاد بین الملل در همین وزارتخانه هم هست.
عناوین شماری از کتاب های گرین در موضوع ایران (به تنهایی یا به طور مشترک)
انقلاب در ایران: سیاست ضدبسیج(۱۹۸۲)
خشونت سیاسی و ثبات در کشورهای شمال خلیج فارس(۱۹۹۹)
سیاست امنیتی ایران در دوران پس از انقلاب(۲۰۰۱- با نویسندگان دیگر)
فهم ایران(۲۰۰۹- با فردریک وِهری)
برآمدن پاسداران: ارزیابی نقش های داخلی نیروهای سپاه پاسداران(۲۰۰۹- با فردریک وِهری)
ملاها، پاسداران و بنیادها: کاوشی در دینامیک رهبری در ایران(۲۰۱۰- مشترک با نویسندگان دیگر)
احتمالا اهمیت این مهمان ویژه وزارت خارجه تا به همین جا تا حدی روشن شده باشد و شاید باید به وزارت تبریک گفت که یک صاحب نظر مهم با چنین وزنی را به کشور دعوت کرده است. اما در این مقال کوتاه تنها به دو بخش از سوابق او میپردازیم که شاید اندکی تامل برانگیز است: ۱٫ حضور در موسسه رَند ۲٫ حضور در شرکت «بست اسوسییتز» Best Associates
همان طور که گفته شد، او سالها در اندیشکده رند پستهای مدیریتی بالا داشته است. «رند کورپوریشن» در کنار موسساتی چون«موسسه واشینگتن برای خاور نزدیک»، «بنیاد هریتج»، «موسسه تحقیقات استنفورد»، «موسسه هادسن»، «موسسه بروکینگز»، «موسسه اَسپن»، «مرکز مطالعات بین المللی و راهبردی» در جرج تاون و دو سه اندیشکده دیگر، ستونهای اندیشه و مکتبی هستند که «راست جدید» نامیده میشود. محافظهکاران جدید یا همان صهیونیستهای مسیحی در واقع از دل همین موسسات بیرون آمدند.
شرکت رَند که اکنون بیش از ۶ دهه است که در سیاست آمریکا نقش آفرینی میکند، در ۱۹۴۸ توسط دو ژنرال نیروی هوایی آمریکا به نامهای هنری هارلی آرنولد و کرتیس لی مِی و یک مهندس برجسته صنایع هوایی به اسم دانلد ویلز داگلاس تاسیس شد و ماموریت اولیه آن ارایه مشاوره و طرحهای پژوهشی به نیروی هوایی ایالات متحده بود.
ژنرال کرتیس لی می
این شرکت در دولت آمریکا ردیف بودجه دارد و البته منابع مالی غیردولتی آشکار و پنهان زیادی هم در اختیار دارد. ( برای آشنایی بیشتر با این موسسه پرنفوذ و قدرتمند رجوع شود به گزارش مشرق: رَند، اندیشکده ای که آمریکا را کنترل میکند). رییس کنونی این تشکیلات، «مایکل دی. ریچ»، یک یهودی اشکنازی و یک صهیونیست سرسخت است. به علاوه در هیات مدیره و هیات امنای آن شماری از یهودیان راستگرای شناخته شده حضور دارند.
کتاب «سربازان خرد: شرکت رند و ظهور امپراتوری آمریکا»
موسسه «بست اسوسییتز» Best Associates، متعلق به فردی به نام «رندی بِست» است که یکی از بزرگترین کارآفرینان آمریکا و غول نسل جدید آموزش عالی در این کشور محسوب میشود. این شرکت، خود را یک شرکت تجاری با ماموریتها و عملیاتهای بین المللی در حوزههای محتلف اقتصادی، سیاسی و دفاعی معرفی میکند. خود رندی بست در طول دوران کاری خود عضو یا رییس هیات مدیره حدود صد شرکت بوده است و اکنون با طرح هایی چون «آموزش آنلاین» و «آموزش در برابر پول» به یکی از غولهای آموزش عالی در آمریکا تبدیل شده است.
او علاوه بر شرکت «بست»، شرکتی به نام «آکادمیک پارتنرشیپز» هم دارد که بسیاری از سرفصلهای درسی دانشگاه های آمریکا، به ویژه در حوزه اقتصاد، تجارت و کسب و کار را تدوین می کند. اما آن چه که او را به عنوان یک شخصیت سیاسی حائز اهمیت بسیار می سازد، نقش او در حمایت مالی از اردوگاه نومحافظه کاران آمریکاست.
او از حامیان مالی اصلی «جرج دابلیو. بوش» در انتخابات فرمانداری ایالت تگزاس، در سال ۱۹۹۸ بود که موجب انتخاب مجدد بوش به این سمت شد. به علاوه، در جریان کارزار انتخاباتی سال ۲۰۰۰، رندی بست دوباره جزو حامیان اصلی کمپین انتخاباتی جرج دابلیو. بوش بود. روابط صمیمی او با «جب بوش»، برادر جرج دابلیو. بوش به حدی بود که بعد از اتمام دوره فرمانداری او بر ایالت فلوریدا، بست او را به عنوان سهامدار و مشاور ارشد به شرکت خود، «آکادمیک پارتنرشیپز» برد.
به نحوی که جب بوش در ویدیوی تبلیغاتی این شرکت حاضر شد، و این دو به اتفاق طرحی برای دوره کارشناسی ارشد بازرگانی برای شماری از دانشگاههای آمریکا نوشتند. هم اکنون هم که جب بوش در جریان کارزار تبلیغاتی برای انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری قرار دارد و امید اول محافظه کاران به حساب میآید، رندی بست از حامیان مالی اصلی کمپین انتخاباتی اوست. پروفسور گرین از سال ۲۰۰۴ به مدت ۳ سال شریک و معاون مدیرعامل عملیات های بین الملی شرکت «بست اسوسییتز» متعلق به رندی بست و همکار جب بوش در پروژه تحصیلات آنلاین در سیستم دانشگاه بین المللی ویتنی در دالاس تگزاس بود.
برخی مواضع پروفسور گرین
آقای گرین در مقاله ای در پایگاه خبری هافینگتون پست آمریکا، با عنوان «دوست شیطان: روابط آمریکا-ایران بعد از توافق هستهای» (۲۱ اکتبر ۲۰۱۴) چنین نوشت:
«زمان این ادبیات تلخ میان دو کشور گذشته و کاربرد آن منتفی شده است. زمان یک رویکرد تازه است.»
«رژیم ایران حامی حکومت بیرحم بشار اسد، حامی تروریسم و یاریدهنده حزب الله است. اقلیتهای دینی را اعدام میکند و روزنامه نگاران و کاربران شبکه های اجتماعی را زندانی می کند.»
«بهترین روش اصلاح یک رژیم سرکوبگر، تعامل با آن است. ما میتوانیم با صدای بلند به آن اعتراض کنیم، در حالی که گفتگو ادامه دارد. از همه مهم تر، روحانی نشان داده که یک شریک مشتاق برای گفتگوست.»
«در هر دو کشور، میانهروهایی هستند که به دنبال خرد آشتی هستند…. در ایران این افراد، عملگراهایی هستند که آقای روحانی را انتخاب کرده اند و شامل اصلاح طلبان، محافظه کاران سنتی، تکنوکراتها و جامعه تجاری میشوند. آمریکا میتواند پایههای روابط مثبت و سازنده را با دخیل کردن این گروهها مستحکم کند: راه اندازی کنفرانس های فناوری، تشویق همکاریهای علمی، سازماندهی تبادل دانشجو- همه میتوانند ابزارهای مفیدی باشند.»
«ما باید خطوط دیپلماسی و ارتباطات عمومی را با ایران باز کنیم…..در برابر چالشهای پایدار آزادی اینترنت در ایران، ما باید تلاشها را در فضای دیجیتال تا حد ممکن تشویق و طراحی کنیم….ما باید تغییری را در زبان رسمی حکومت ایجاد کنیم: این تغییر باید مستقیما در تهران و واشینگتن به وجود بیاید. بگذارید خطابهای کودکانه را کنار بگذاریم: نه محور شرارت، نه شیطان بزرگ، نه مرگ بر آمریکا. این گفتگوهای هستهای دری را به سوی چنین تغییری گشوده است.»
گرین در پرسش و پاسخی که به تاریخ ۱۷ آگوست ۲۰۱۵(۲۶ مرداد) در پایگاه اینترنتی شورای پاسیفیک منتشر شد، درباره ملاقاتش با دکتر ظریف و چند مقام دیگر در تهران و برآیند تحلیل خود از سفر به ایران، چنین اظهار نظر کرد:
«(وزیر خارجه ظریف) چندان نسبت به تصویب توافق در کنگره خوشبین نیست. او اظهار نظر قطعی نکرد، ولی تردیدش قطعی بود….مهم است که محدودیتهای طریف را درک کنیم. «نه گویان (مخالفان)» (به توافق) در ایران امور نظامی، امنیتی و سپاه پاسداران را اداره میکنند و قطعا عناصر مهم اقتصاد را هم در کنترل دارند. برای او موانع زیادی سر راه فروختن توافق به سایر مردم ایران وجود دارد.»
«آنها که در ایران با توافق مخالفت میکنند بسیار بسیار ذینفوذ هستند. بخش زیادی از مکالمات در این باره زشت و تلخ است!»
«درست همان طور که اوباما تلاش دارد که به صورت تهاجمی این توافق را، در مقابل نیروهای ذینفوذ مخالف، به کنگره و مردم آمریکا بفروشد، همان دینامیسم در ایران هم در جریان است. مخالفان ایرانی، بازیکران سیاسی معمولی نیستند، بلکه در سرویسهای نظامی و امنیتی ایران فعالند. واقعیت این است که ظریف تحصیل کرده آمریکاست، در کابینهای حضور دارد که بسیاری دکترای خود را از ایالات متحده گرفتهاند، و در حال مذاکره با آمریکاست. این چیزی نیست که مخالفان توافق از ان چشم پوشی کنند، مخالفانی که آشکارا از این مساله خشنود نیستند.»