دستاوردهای نظامی در سال ۱۳۹۴

سال ۱۳۹۴ را می توان یکی از سالهای پر کار نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران قلمداد کرد.

 

نیروهای نظامی اعم از سپاه، ارتش و بسیج علاوه بر حضور همه جانبه و حفظ آمادگی خود در قالب رزمایش‌ها و مانورهای آبی و خاکی، به حجم گسترده‌ای از تجهیزات؛ اعم از انفرادی و سبک و سنگین مجهز شدند که هر کدام از محورهای مورد بحث با توجه به ترسیم خطوط مورد نظر در دکترین نظامی کشورمان، به واحدهای مربوطه تحویل داده شد.

---

   راهبرد جمهوری اسلامی ایران در طول بیش از سه دهه بر “پایه دفاع متقابل” استوار بوده است که این به معنای عام کلمه پرهیز از هرگونه آفند و حمله اعم از دریایی،هوایی و زمینی را معنا می‌کند و از سوی دیگر بر پدافند و دفاع همه جانبه تاکید دارد. از نمونه بارز این موضوع می‌توان به ۸ سال جنگ تحمیلی اشاره کرد. در فهرست ۱۰۰ جنگ بزرگ تاریخ؛ از تجاوز عراق به خاک ایران به عنوان دومین جنگ طولانی قرن بیستم یاد شده که دکترین نظامی ایران در آن زمان بر پایه واکنش متقابل طرح ریزی و اجراء شد.

در حال حاضر نیز با توجه به پایگاه‌های نظامی قدرت‎هایی مانند انگلیس و آمریکا در غرب آسیا و همچنین حضور آنها در آب‎های خلیج فارس و خطوط مرزی برخی کشورهای همسایه مانند قطر، بحرین، کویت و …. ضرورت حفظ و تجهیز توان دفاعی کشور را دو چندان کرده است. به ویژه آنکه همزمان با مذاکرات هسته‌ای ایران، برخی کشورها در صدد بودند تا علاوه بر فشار سیاسی از سوی دیگر بتوانند با تهدیدها و شیطنت‌های نظامی محیط پیرامون کشورمان را ناامن کرده و ماهی خود را از این آب گل آلود بگیرند.
با نگاهی به محصولات و دستاوردهای نظامی در سال ۹۴ شاهد انواع و اقسام موشک‎های دوربرد بالستیک و کروز و رادارها و ابزار دفاع زیر سطحی مانند اژدر خواهیم بود که در دو محور دریا پایه و هواپایه قابل طبقه بندی هستند.

دستاوردهای دفاعی در آسمان و دریا
در خصوص دستاوردهای دریایی رونمایی از اژدر پیشرفته والفجر که کاربرد زیر سطحی آن در نبردهای آبی به خصوص در بعد تدافعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ موضوعی بود که از نظر رسانه‌ها و همچنین کارشناسان نظامی کشورهای منطقه و حتی ناوگروه های کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا که در منطقه مشغول گشت زنی و رصد تحرکات و اقدامات هدف بوده‌اند، پنهان نماند. پنهان کاری، ضد فریب بودن، حمل سری جنگی با قدرت انفجار و تخریب بالا از جمله قابلیت های این اژدر است که در مدت زمان کوتاه تری نسبت به سایر اژدرهای تولید داخل و خارج آماده‌سازی آن توسط یگان مربوطه صورت گرفته و به سمت هدف شلیک می‌شود. با توجه به افزایش توان تاکتیکی آن (از حیث قدرت و سرعت) انهدام ناوچه‌ها و شناورهای بزرگ دریایی به آسانی ممکن خواهد شد.

در عرصه هوایی هم سال ۱۳۹۴ شاهد یکی از مهمترین رویدادها در حوزه دستاوردهای نظامی بودیم. آزمایش موشک دوربرد عماد که از نسل موشک‌های بالستیک سطح به سطح قلمداد می‌شود یکی از این دستاوردها به شمار می‌رود که تمامی مراحل طراحی و ساخت آن توسط دانشمندان و متخصصان سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع صورت گرفته است. این موشک که سوخت مایع به عنوان محرک اصلی آن انتخاب شده است قابلیت هدایت تا زمان برخورد و اصابت به هدف را دارا است و از این منظر «موشک نقطه زن» نامیده می‎شود.
اما آنچیزی که آزمایش موشک عماد را بیش از پیش در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه ای برجسته کرد؛ اظهار نظر مقامات و تحلیلگران نظامی تل آویو در خصوص این موشک بالستیک بود که توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران آزمایش شد. به گونه‌ای که روزنامه یدیعوت آحارونوت پس از آزمایش این موشک به صراحت اعلام کرد که بالستیک عماد می‌تواند به راحتی سامانه دفاع موشکی پیکان ۳ یا همان “ختس” (نام عبری) را پشت سر بگذارد یا حداقل آن را مورد هدف قرار دهد. این موضوع از سوی آنان به منزله تهدید امنیت ملی اسرائیل ارزیابی شد. چراکه بٌرد ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتری این موشک بعلاوه حمل ۷۵۰ کیلوگرم مهمات و قابلیت خارج شدن از جو زمین و ورود مجدد به جو و هدایت تا زمان اصابت به هدف؛ این موشک را نسبت به سایر هم رده های خود مانند موشک‌های کلاس شهاب و غدیر متمایز می‌کند.

رادار برد بلند قدیر، نظیر و بینا 
دستاوردهای دیگری در حوزه نظامی در سال گذشته رونمایی و آزمایش شد. طراحی و ساخت سامانه راداری برد بلند قدیر توسط سازمان جهاد خودکفایی نیروی هوافضای سپاه یکی دیگر از این دستاوردها بود که قابلیت شناسایی انواع هواپیماها در برد ۶۰۰ کیلومتر و موشک های بالستیک تا برد ۱۱۰۰ و ارتفاع ۱۰۰ کیلومتر را دارا می باشد. ترکیب این رادار و رادار فتح ۱۴ که قابلیت کشف و ارسال اطلاعات اهداف به موشکهای آماده برای لانچ شدن را دارا است؛ آسمانی امن برای کشورمان به ارمغان خواهد آورد. البته نباید بهره‌برداری از خط تولید موشک نصر هواپایه و رونمایی سامانه‌های راداری “نذیر” و “بینا” را از نظر دور نگه داشت، اما رخ دادن دو اتفاق مهم در صحنه دفاعی و نظامی کشورمان؛ سال ۹۴ را متمایز از سالهای گذشته جلوه داد.

رونمایی از شهرهای موشکی و بازداشت ملوانان آمریکایی
اولین مساله مهم که علاوه بر اسرائیل و کشورهای منطقه؛ دنیا را متعجب کرد، رونمایی یکباره از دو شهر موشکی در عمق ۵۰۰ متری زمین بود که پس از انتشار تصاویر اولیه از سوی رسانه های ایرانی؛ تمامی خبرگزاری های مطرح جهان مانند رویترز، العربیه و حتی سی.ان.ان و بی.بی.سی به پوشش خبری آن پرداختند و تا حدود ۲ روز پس از آن همچنان اقدام به تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف این موضوع و حتی نیت‌خوانی جمهوری اسلامی ایران می‌کردند. عمده این تحلیل‌ها بر روی استتار این شهرها در اعماق زمین بود که قابلیت عکاسی ماهواره ای را از غربی ها سلب می کرد. آنها بر روی طرح سیلوهای پرتاب موشک و عملکرد آن متمرکز بودند و آن را نشانه اختفاء استراتژیک و هدف‌دار توان نظامی ایران برشمردند.
دومین موضوع دستگیری چند تن از ملوانان نیروی دریایی ایالات متحده توسط تفنگداران نیروی دریایی سپاه پاسداران در جزیره فارسی بود که مانند بمب تمامی رسانه‌ها و مطبوعات سراسر دنیا را تحت الشعاع قرار داد. روایت‌های مختلفی در مورد علل دستگیری و نحوه آن و حتی واکنش‌های دیپلماتیک و نظامی آمریکایی‌ها از منابع مختلف نقل شده است؛ اما آنچه که اهمیت دارد این است که چنین موضوعی در سال ۹۴ به عنوان اقتدار کشورمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رزمایش‌های ۹۴
رزمایش‌های برگزار شده در سال گذشته به عنوان نمایش قدرت علاوه بر جنبه بازدارندگی، نوعی تمرین نظامی و دفاعی از منظر آزمایش ادوات و تسلیحات و همچنین برآورد توانایی و آموزش نیروی‌انسانی بودند که در دو محور نظامی و شهری قابلیت بررسی دارند.
در حوزه نظامی محض می‌توان به رزمایش دریایی ولایت ۹۴ که توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در گستره ۳ میلیون متر مربع برگزار شد اشاره کرد و دیگری رزمایش اقتدار ولایت نیروی هوافضای سپاه پاسداران بود که می‌توان آنها را به عنوان کارت طلایی جمهوری اسلامی در مقابل تهدیدات بالقوه و بالفعل دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ارزیابی نمود. سه نکته در این رزمایش وجود داشت که نمایش قدرت و ایجاد بازدارندگی دو محور اصلی آن به شمار می‌رفت. اما آنچه که به عنوان نکته سوم باید مدنظر قرار بگیرد خلق یک پدیده بسیار مهم با استفاده از توان بومی و موقعیت جغرافیایی کشورمان بود. به طوریکه شلیک موشک آن هم از دل کوه و زمین که صدها متر ارتفاع را طی می‌کنند تا به سطح زمین برسند و سپس به سمت هدف هدایت شوند؛ دستاوردی بی‌نظیر است که نگاه تمامی دنیا را به سمت خود جلب و خیره می‌کند. چراکه استفاده از چنین تاکتیکی علاوه بر بهره‌گیری از محور اختفاء می‌تواند ردگیری و هدف قرار دادن موشکهای مورد نظر را با مشکلات دوچندان روبرو کند.

رزمایش سوم که می‌توان آن را متفاوت‌تر از دو رزمایش مذکور دانست؛ رزمایش اقتدار ثارالله بود که توسط قرارگاه ثارالله تهران به عنوان مهمترین مرجع تامین امنیت تهران بزرگ برگزار و هدایت شد. نیروهای عمل کننده آن گردان های امام علی(ع)، امام حسین(ع)، کوثر، الزهراء، عاشورا و بیت المقدس بودند و این یعنی همگرایی مردمی با نیروهای مسلح کشورمان به خصوص سپاه پاسداران.
اقتدار ثارالله بدین جهت اهمیت داشت که تمامی سطوح نیروهای مقاومت بسیج در تمامی طیف ها اعم از یگان موتور سوار،گردان عملیات ویژه هوابرد و حتی گردان‌های عملیات فرهنگی فضای مجازی سپاه تهران بزرگ ذر آن شرکت داشتند. علاوه بر این موضوع ذکر این نکته حائز اهمیت است که در شرایط منطقه‌ای فعلی که در غرب ایران (در سوریه و عراق) و همچنین در شرق کشورمان (افغانستان و آسیای میانه) شاهد فعالیت گروهکهای تروریستی هستیم؛ نیروهای مردمی و بومی می‌توانند تجهیز و آموزش داده شوند.

نسبت اقتدار نظامی، امنیت پایدار و توان دیپلماسی
اقتدار دفاعی و نظامی منجر به امنیت پایدار شده و از سوی دیگر توان دیپلماتیک کشور را مورد حمایت قرارداده و به نوعی لازم و ملزوم یکدیگر هستند. چه آنکه دستاوردهای دیپلماتیک کشورمان در سایه امنیت پایدار و بازدارندگی ایران توانست معنادار شده و به نتیجه مطلوب برسد. لذا سعی و تلاش دستگاه دیپلماسی و همچنین ارتش، سپاه و حتی بسیج در سال ۹۴ لازم و ملزوم یکدیگر برای تحقق امنیت پایدار در بعد منطقه‌ای و بین‌المللی؛ هم از نظر سیاسی و هم از منظر نظامی و امنیتی اعم از شهری و مرزی تلقی می‌شوند.